O nama

Krajem 15. vijeka španski vladari, kralj Ferdinand i kraljica Izabela počeli su rat protiv svih nehrišćanskih stanovnika Pirinejskog poluostrva što je primoralo muslimane i Jevreje da napuste svoje ognjište. Dok su muslimani prelazili u Afriku, veliki broj Jevreja, potražio je utočište u nekim od evropskih zemalja. Od tog progona iz Španije 1492. god. započela su lutanja Jevreja po Evropi. Tako su s početka 16. vijeka neki od njih došli na prostore BiH, koja je tada bila u sklopu Osmanlijskog carstva. Osmanlijski sultan ponudio je jevrejskim doseljenicima gostoprimstvo u BiH, a stanovništvo BiH rado je prihvatilo nove susjede. Prvi podaci o Jevrejima u BiH zabilježeni su 1565. godine. U vrijeme osmanlijske vlasti, Jevreji su uživali dobar položaj. Štaviše, u 19. vijeku postavljeni su na visoke funkcije u osmanlijskim organima vlasti u Istanbulu.

Kada je Bosnom i Hercegovinom, krajem 19. vijeka, zavladala Austrougarska još više se poboljšao položaj Jevreja u BiH. To znači da su uživali dobar ugled, zahvaljujući njihovoj radinosti i srdačnim odnosima prema drugim ljudima, uključivanju u društvene tokove zemlje i pomaganju u njenom razvoju, a sve zahvaljujući stručnosti i znanju Jevreja.Bio je to dobar podstrek za nova doseljavanja Jevreja u BiH, ali ovoga puta iz zemalja koje su bile u sklopu Austrougarske monarhije. Jevreji su se našli među onima koji su u BiH podigli nova privredna postrojenja, otvorili škole i druge kulturne ustanove i društva. Neki od njih su se školovali u Beču i Pešti, i vraćali se u BiH, gdje su ulagali svoje znanje i stručnost u razvoj zemlje u svim oblastima. I u doba kraljevine Jugoslavije nastavljen je preporod Jevreja u BiH: izgrađene su brojne sinagore u Sarajevu, Banjoj Luci, Doboju, Zavidovićima i drugim mjestima. Jevrejska zajednica je imala sve veći broj svojih članova.

Taj broj je uveliko smanjen tokom Drugog svjetskog rata, kada je pod fašističkom vlašću došlo do masovnog progona i stravičnog ubijanja Jevreja. Čak 70% Jevreja stradalo je u tim progonima. Obnavljanje jevrejskog naroda uslijedilo je tek nakon Drugog svjetskog rata, kada Jevreji na različite načine nastavljaju da doprinose društvenoj zajednici.

Procjenjuje se da danas u BiH živi oko 1.100 Jevreja. Jedina stvarno aktivna zajednica je u Sarajevu, a jevrejske opštine postoje i u Banjoj Luci, Doboju, Tuzli, Mostaru i Zenici.

Izvor: "Upoznajmo se! Nacionalne manjine u Bosni i Hercegovini", Leonard Valenta, Priručnik o kulturi, baštini i tradiciji nacionalnih manjina u BiH, OSCE BiH, 2009. godine